تخلفات انتخابات ریاستجمهوری دوره دوازدهم آنقدر گسترده است که شورای نگهبان برای بررسی آنها جلسات متعددی را برگزار کرده است؛ یعنی به غیر از موضوع تخلفات موردی بر سر صندوقها و... پولپاشیها و تخلفات مالی گسترده هم وجود داشته است. این موضوع یعنی تخلفات مالی آنقدر متعدد بوده که آیتالله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان درباره آن اظهارنظر کرده است. مجموعه همین رفتارهای غیرقانونی و غیرشرعی مشهود باعث شد ماجرای «رایحرام» مطرح شود.
اما رای حرام یعنی چه؟
فروشندهای را در نظر بگیرید که کالاهایی زیبا را پشت ویترین مغازه خود قرار داده و با تمهیداتی نظیر بستهبندی و بازی نور توانسته جلوه ویژهای به آن ببخشد؛ جلوهای که هوش از سر هر عابری که از جلوی این مغازه میگذرد، میبرد و وسوسهاش میکند تا وارد مغازه شود و یکی از این اجناس زیبا را برای خود تهیه کند.
با این حال اکثر خریداران پس از تهیه کالای موردنظر و بازگشت به خانه، متوجه میشوند که این اجناس خریداری شده نه تنها کیفیت مطلوبی – مانند ظاهر زیبای آنها – ندارند، بلکه حتی تقلبی و از کار افتاده هستند و رسما به کار نمیآیند.
در این موقعیت نمیتوان خریداران را بابت خرید یک جنس تقلبی سرزنش کرد؛ بلکه آنها با «وعده» یک کالای مرغوب دست به خرید زدهاند و در واقع این «کاسبی حرام» فروشنده بوده که مورد اشکال و سرزنش است؛ و نه مردم.
حالا همین وضعیت را در دنیای سیاست و رقابتهای انتخاباتی تصور کنید. یک نامزد در سخنرانیهای تبلیغاتی خود همواره از بهبود وضعیت معیشت مردم، افزایش رفاه عمومی، گسترده شدن خدمات بهداشتی رایگان، افزایش عزت ملی کشور در جامعه جهانی، ارتقای کیفیت زندگی مردم، ایجاد شرایط بهبود فضای کسب و کار و موضوعاتی از این دست سخن میگوید و مردم نیز با توجه به این وعدههای ناب، رای خود را به نام این نامزد در صندوق میاندازند.
پس از انتخاب نامزد موردنظر توسط مردم، همگان انتظار دارند که «وعدهها» تبدیل به «اجرا» شوند؛ انتظاری که اگر محقق نشود، مشخص میکند که یک جنس تقلبی و کالای جعلی دروغین به مردم فروخته شده است و این همان معنای دقیق و صریح «رای حرام» است.
رای حرام به معنی انتقاد از مردم بابت رای به یک نامزد نیست؛ بلکه اشارهای به نحوه جلب اعتماد مردم از سوی نامزدهای سیاسی انتخابات با روشهای غیراخلاقی و هنجارشکنانه دارد.
به عنوان مثال زمانی که یک نامزد با شعار «آزادی سیاسی» و «رسیدگی به مساله زندانیان سیاسی» به دنبال کسب رای از بدنه اجتماعی یک طیف سیاسی در کشور است؛ در حالی که میداند نه انگیزهای برای پیگیری این موضوعات دارد و نه اساسا چارچوب اختیارات ریاست جمهوری اجازه چنین کاری را به او نمیدهد، در واقع در حال کسب رای حرام است.
«رای حرام» یعنی دروغگویی برای فریب دادن مردم؛ یعنی وعده دادن به پوچها و محالات؛ یعنی پشت پا زدن به حقیقت؛ یعنی همراهی با دشمنان برای ترساندن دوستان؛ یعنی تحریف واقعیت و لاپوشانی آن. «رای حرام» را در یک جمله میتوان اینگونه روایت کرد که کسب پیروزی در انتخابات از طریق توسل به روشهای فریبکارانه و غیراخلاقی؛ یعنی «ماکیاولیسم.»
باید این نکته را مورد تاکید قرار داد همانگونه که خریداران یک جنس تقلبی با ظاهری جذاب، تنها فریبخوردگانی هستند که از سر صدق و راستی به سراغ تهیه آن کالا رفتهاند و «درآمد حرام» مربوط به فروشنده است، مردمی هم که به یک نامزد رای میدهند، از سر نیازهای اجتماعی و فردی جذب شعارهای او شدهاند و «رای حرام» مربوط به فرد پیروز در انتخابات است؛ نه آرای مردم.